napthengay

Hơn 2.000 VĐV tranh tài giải việt dã Cần Thơ

Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.

Thông hầm cao tốc Bình Định - Phú Yên, vượt tiến độ 1 tháng

Chương trình tư vấn mùa thi 2025 do Bộ GD-ĐT và Báo Thanh Niên tổ chức với sự phối hợp của Sở GD-ĐT Bình Dương trong nhiều năm qua.Sở GD-ĐT tỉnh Bình Dương đã có văn bản chấp thuận chủ trương phối hợp với Báo Thanh Niên tổ chức chương trình tư vấn mùa thi năm 2025, đồng thời đề nghị các trường THPT chọn cử giáo viên và học sinh tham gia.Chương trình nhằm tạo cơ hội để học sinh lớp 12 có điều kiện gặp gỡ, trao đổi trực tiếp với các trường đại học, cao đẳng, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp và nắm bắt thông tin tuyển sinh chính thống, đặc biệt trong bối cảnh năm 2025 có nhiều đổi mới trong kỳ thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh.Theo đó, từ 8 đến 12 giờ ngày 16.2, Báo Thanh Niên phối hợp tổ chức tư vấn mùa thi năm 2025 cho các trường THPT trên địa bàn tỉnh Bình Dương tại Trung tâm Hội nghị và Triển lãm tỉnh Bình Dương (đường Lê Lợi, P.Hòa Phú, TP.Thủ Dầu Một).Chương trình tư vấn mùa thi 2025 được tổ chức với các hoạt động định hướng nghề nghiệp, giải đáp những điểm mới của kỳ thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh đại học năm 2025 cho học sinh THPT.Trong chương trình diễn ra tại Bình Dương sáng mai còn có phần chia sẻ của chuyên gia trí tuệ nhân tạo với học sinh về xu hướng việc làm sẽ thay đổi ra sao trong thời gian tới, khi trí tuệ nhân tạo dần trở nên phổ biến. Học sinh, sinh viên cần ứng xử với trí tuệ nhân tạo thế nào trong học tập?...Tại chương trình còn có gian hàng triển lãm. Các giảng viên sẽ tư vấn chuyên sâu khối ngành về khoa học tự nhiên, kỹ thuật, kinh tế; khoa học xã hội và nhân văn; sức khỏe; sư phạm…

Theo bước chân tình nguyện: Lớp học bổ sung kiến thức

Phó giáo sư - tiến sĩ - bác sĩ Lâm Vĩnh Niên, Trưởng khoa Dinh dưỡng - Tiết chế, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, giải đáp: Bản chất hóa học của đường phèn là saccharose (sucrose), hoàn toàn tương đồng với đường cát trắng. Đường phèn được làm từ dung dịch đường và nước, nên loãng hơn đường cát, tạo cảm giác "mát hơn". Tuy nhiên nếu ăn nhiều đường phèn thì tổng lượng đường đưa vào cơ thể vẫn có thể cao.Chưa có bằng chứng khoa học nào cho thấy đường phèn có lợi cho sức khỏe hơn đường cát trắng.Đường phèn chỉ cung cấp đường saccharose mà không có thêm vitamin hay chất khoáng nào đáng kể. Lượng đường ăn vào trong ngày của đường phèn cũng tương tự đối với đường cát trắng.Hội Tim mạch Mỹ khuyến cáo phụ nữ không ăn quá 100 kcal từ đường thêm vào thức ăn, thức uống mỗi ngày (tương đương 25 g đường mỗi ngày), đối với nam giới thì không quá 150 kcal (38 g đường).Bánh kẹo thường được làm ngọt bằng sirô bắp giàu fructose. Nhiều người nghĩ rằng fructose không làm tăng đường huyết như sử dụng đường cát trắng. Tuy nhiên, fructose vẫn được chuyển hóa thành glucose trong cơ thể, do đó vẫn tác động lên đường huyết và tổng năng lượng nhập vào của cơ thể trong ngày.Việc ăn nhiều đường, bánh kẹo sẽ gây ra những nguy cơ cho sức khỏe như: Ngoài ra, fructose được chuyển hóa ở gan và các nghiên cứu cho thấy ăn nhiều fructose dẫn đến tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ.Bạn đọc có thể đặt câu hỏi cho chuyên mục Bác sĩ 24/7 bằng hình thức nhập bình luận bên dưới bài hoặc gửi qua email: suckhoethanhnien247@gmail.com.Câu hỏi sẽ được chuyển đến các bác sĩ, chuyên gia... để trả lời cho bạn đọc.

Cách nay hơn 2 năm, Jonathan Khemdee cùng với đội tuyển U.23 Thái Lan thua đội tuyển U.23 Việt Nam trong trận chung kết nội dung bóng đá nam SEA Games 2022, trên sân Mỹ Đình.Trong trận đấu nói trên, trung vệ của đội tuyển U.23 Thái Lan được giao nhiệm vụ kèm tiền đạo Nhâm Mạnh Dũng của đội chủ nhà, nhưng anh thất bại. Jonathan Khemdee để cho Mạnh Dũng đánh đầu, ghi bàn thắng duy nhất cho đội tuyển U.23 Việt Nam trong trận tranh huy chương vàng (HCV).Jonathan Khemdee có ưu thế cực lớn về mặt thể hình (cao 1,90 m) và thể lực. Nhưng cầu thủ này không mạnh về mặt kỹ thuật, lại yếu trong khả năng xoay trở và đọc tình huống. Đấy là lý do mà Jonathan Khemdee không phải là lựa chọn hàng đầu của HLV Masatada Ishii ở đội tuyển Thái Lan tại AFF Cup.Chỉ đến khi trung vệ Chalermsak Aukkee bên phía đội bóng xứ sở chùa vàng mắc sai lầm trong trận chung kết lượt đi với đội tuyển Việt Nam trên sân Việt Trì (Phú Thọ), hôm 2.1, Jonathan Khemdee mới được thi đấu chính thức ở vị trí trung vệ của đội tuyển Thái Lan, trong trận chung kết lượt về tối qua (5.1).Có vẻ như HLV Masatada Ishii gặp sức ép quá lớn từ dư luận bóng đá Thái Lan trong việc sử dụng Jonathan Khemdee. Ông cần 1 trung vệ mạnh mẽ để đeo bám tiền đạo Xuân Son của đội tuyển Việt Nam. Khemdee thay Chalermsak Aukkee đá vai trung vệ vì lý do này. Tuy nhiên, chính Khemdee cũng phạm sai lầm, khiến Thái Lan thủng lưới sớm.Ở phút thứ 8, cầu thủ này chọn sai điểm rơi và đánh đầu hụt khi kèm Xuân Son, khiến cho bóng rơi đến vị trí của Tuấn Hải, trước khi Tuấn Hải ghi bàn mở tỷ số cho đội tuyển Việt Nam. Những phút sau đó, Jonathan Khemdee không để lại chút dấu ấn nào ở trên sân, anh phòng ngự không thật tốt và tham gia tấn công cũng không mấy hiệu quả.Dấu ấn còn lại của Khemdee trong trận chung kết lượt về, buồn thay, lại là màn khiêu khích tiền đạo Nguyễn Tiến Linh của đội tuyển Việt Nam, buộc các đồng đội của anh và các thành viên trong Ban huấn luyện đội Thái Lan phải vào sân can thiệp. Họ không muốn Khemdee khiến tình hình xấu thêm.2 lần Jonathan Khemdee dự các trận chung kết với các đội tuyển Việt Nam, ở cả 2 cấp độ đội tuyển quốc gia và U.23 quốc gia, cầu thủ này đều bại trận. Nếu tính luôn lần bại trận tại chung kết SEA Games 2023, giữa U.23 Thái Lan và U.23 Indonesia, Jonathan Khemdee đá 3 trận chung kết các giải quốc tế trong sự nghiệp của mình, tính cho đến thời điểm này, thua cả 3.Riêng trong trận chung kết SEA Games 2023, Jonathan Khemdee còn lao vào ẩu đả với cầu thủ Indonesia, dẫn đến việc anh bị cấm tham gia các đội tuyển Thái Lan trong vòng 1 năm, dưới thời cựu chủ tịch Liên đoàn Bóng đá Thái Lan (FAT) Somyot Poompunmuang. Chỉ đến khi Madam Pang lên làm chủ tịch FAT hồi đầu năm ngoái, Madam Pang mới giảm án cho Khemdee. Dù vậy, suýt chút nữa anh lại mắc phải sai lầm cũ, khiêu khích và muốn ẩu đả với Tiến Linh ở trận chung kết AFF Cup ngày 5.1.

Netflix 'bật đèn xanh', chuyển thể đến cùng series 'Tam thể'

lướt qua nhiều quốc gia chủng tộc